Stanisław Egbert Koźmian
Stanisław Egbert Koźmian (1811–1885) was a journalist, translator and literary critic. He was born in 1811 at the estate of Wronów near Lublin. He died in 1885 in Poznań. He was the cousin of Andrzej Koźmian, who was also a translator of Shakespeare. He studied law at Warsaw University. He took part in the November Uprising against Russia (1830–1831), and emigrated after it was put down. Between 1833 and 1849 he lived in England, where he was actively engaged in Polish affairs. In 1849 he returned home and became the editor of Przegląd Polski. From 1857 he was a member of the Poznań Society of Friends to Science (Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk), and from 1873 a member of the Akademia Umiejętności (Academy of Learning) in Kraków. His main literary achievements took the form of poems, translations from English and journalism.
Koźmian translated seven of Shakespeare’s plays and they appeared in three volumes (1866–1877). The first volume contained King Lear (Król Lyr), A Midsummer Night’s Dream (Sen nocy letniej) and Two Gentlemen of Verona (Dwóch panów z Werony); the second, Richard II (Ryszard II) and King John (Król Jan); and the third, both parts of Henry IV (Henryk IV). All these translations appeared in Józef Ignacy Kraszewski’s edition of Shakespeare (1875–1877).
In 1837 Koźmian and Leon Ulrich decided to translate all of Shakespeare’s works. With some periods off, they worked on the project for thirty years, mainly as a result of not having a publisher for the series. Koźmian wrote in unrhymed, 11-syllable lines, following the divisions into prose and verse. Initially he rendered the English names phonetically, a controversial approach that he dropped. He adapted the text in some places, typically by substitution or omission, where he thought the material was too vulgar or indecent. He wrote extended commentaries to the plays, explaining cultural references, which he typically translated literally. He valued capturing the meaning of the text over its music. His work belongs to the polemical trend in Shakespeare translation, and ultimately found an enduring place in the Polish Shakespeare canon.
The independently published translations from 1866–1877 received a small number of reviews, which were for the most part highly favourable. Critics celebrated the faithfulness of Koźmian’s translations, although they reacted negatively to his translations of proper nouns. The longevity of Koźmian’s work was above all brought about by the inclusion of his translations in Józef Ignacy Kraszewski’s edition, alongside the translations of Józef Paszkowski and Leon Ulrich. In this context Koźmian was regarded by some as the greatest Polish translator of Shakespeare. Critical opinion in the 20th century was less positive, typically finding fault with his stylistic inflexibility caused by an excessive concentration on the semantics of the original, further elucidated in annotations. The substantive merits of Koźmian’s commentaries were widely appreciated.
Koźmian’s translations were reissued many times in 20th-century editions. They formed the basis of numerous productions in the 19th- and 20th-centuries, and have been analysed in translation studies.
Bibliography of translations
[William Shakespeare], Dzieła dramatyczne Szekspira, tłum. Stanisław Koźmian, T. 1, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1866 [Sen nocy letniej, Król Lyr, Dwaj panowie z Werony].
[William Shakespeare], Dzieła dramatyczne Szekspira, tłum. Stanisław Koźmian, T. 2, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1869 [Król Jan, Król Ryszard Drugi].
[William Shakespeare], Dzieła dramatyczne Szekspira, tłum. Stanisław Koźmian, T. 3, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1877 [Król Henryk Czwarty. Część I, Król Henryk Czwarty. Część II].
William Shakespeare, Król Jan, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira): wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami, tłum. Stanisław Koźmian, Józef Paszkowski, Leon Ulrich, z dodaniem życiorysu poety i objaśnień pod red. Józefa Ignacego Kraszewskiego, T. 1, Dramata, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1875, s. 6–42.
William Shakespeare, Król Ryszard II, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira): wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami, tłum. Stanisław Koźmian, Józef Paszkowski, Leon Ulrich, z dodaniem życiorysu poety i objaśnień pod red. Józefa Ignacego Kraszewskiego, T. 1, Dramata, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1875, s. 48–87.
William Shakespeare, Dwaj panowie z Werony, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira): wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami, tłum. Stanisław Koźmian, Józef Paszkowski, Leon Ulrich, z dodaniem życiorysu poety i objaśnień pod red. Józefa Ignacego Kraszewskiego, T. 3, Komedye, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1877, s. 55–95.
William Shakespeare, Sen nocy letniej, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira): wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami, tłum. Stanisław Koźmian, Józef Paszkowski, Leon Ulrich, z dodaniem życiorysu poety i objaśnień pod red. Józefa Ignacego Kraszewskiego, T. 3, Komedye, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1877, s. 363–402.
William Shakespeare, Król Ryszard II, tłum. Stanisław Koźmian [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 3, Dramaty królewskie, Księgarnia Polska, Lwów 1895, s. 85–165.
William Shakespeare, Sen nocy letniej, tłum. Stanisław Koźmian [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 5, Dramaty fantastyczne, Księgarnia Polska, Lwów 1895, s. 3–67.
William Shakespeare, Dwaj panowie z Werony, tłum. Stanisław Koźmian [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 6, Komedye, Księgarnia Polska Lwów 1895, s. 87–155.
William Shakespeare, Dwaj panowie z Werony, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, życiorys Shakespeare’a i przedm. do poszczególnych utworów oprac. Roman Dyboski, studyum Shakespeare w Polsce napisał Ludwik Biernacki; wyboru przekładów dokonał Stanisław Krzemiński, T. 1, Gebethner i Wolff, Warszawa 1912.
William Shakespeare, Sen nocy letniej, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, życiorys Shakespeare’a i przedm. do poszczególnych utworów oprac. Roman Dyboski, studyum Shakespeare w Polsce napisał Ludwik Biernacki; wyboru przekładów dokonał Stanisław Krzemiński, T. 3, Gebethner i Wolff, Warszawa 1912.
William Shakespeare, Król Ryszard II, tłum. Stanisław Koźmian [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, życiorys Shakespeare’a i przedm. do poszczególnych utworów oprac. Roman Dyboski, studyum Shakespeare w Polsce napisał Ludwik Biernacki; wyboru przekładów dokonał Stanisław Krzemiński, T. 5, Gebethner i Wolff, Warszawa 1912.