Placyd Jankowski

Sylwetka Tłumacza

Placyd Jankowski (1810–1872) był duchownym (unickim, potem prawosławnym), wykładowcą, pisarzem i jednym z pierwszych tłumaczy Shakespeare’a na język polski. Jego życie było związane z wielokulturowym obszarem Kresów, a zwłaszcza Żyrowicami (dawny powiat nowogródzki), gdzie mieszkał na stałe od 1833 roku. Ukończył Seminarium Główne Uniwersytetu Wileńskiego przy cerkwi Świętej Trójcy, również w Wilnie doktoryzował się. W 1839 r. Jankowski poparł likwidację kościoła unickiego i wcielenie go do kościoła prawosławnego, co, odczytane jako gest apostazji, w znaczący przyczyniło się do zmarginalizowania jego twórczości przez późniejszą krytykę. Jankowski tworzył powieści gotyckie i opowiadania humorystyczne, tłumaczył z angielskiego, włoskiego i niemieckiego. Łączyła go wieloletnia, serdeczna przyjaźń z Ignacym Hołowińskim i Józefem Ignacym Kraszewskim.

Strategia przekładu

Jankowski publikował utwory własne i przekłady pod pseudonimem John of Dycalp. Przetłumaczył cztery sztuki Shakespeare’a: Puste kobiety z Windsoru (1842), Północną godzinę (bardziej znaną jako Wieczór Trzech Króli, 1845) oraz obie części Henryka IV (1847). Wszystkie prace Jankowskiego zostały wydane w Wilnie i należały do pierwszej fali przekładów Shakespeare’a z oryginału. Jankowski tłumaczył Shakespeare’a bezrymowym jedenastozgłoskowcem, zachowując podział na wiersz i prozę. W przekładzie partii komediowych dążył do ekwiwalencji dynamicznej, swobodnie korzystając z rodzimych zasobów frazeologii i odniesień kulturowych. Przekłady opatrywał przypisami, wspierając lekturę w miejscach trudnych. Dbał o dynamikę i zrozumiałość dialogów za cenę drobnych ustępstw semantycznych.

Recepcja przekładu

Przekłady Jankowskiego spotkały się z dobrym przyjęciem w środowisku kresowym i dość surową krytyką w prasie warszawskiej. Część zarzutów dotyczyła samego wyboru przełożonych sztuk jako niereprezentatywnych dla Shakespeare’a, mimo że w trzech z nich pojawiała się postać Falstaffa. Na ogół doceniano talent Jankowskiego w przekładzie scen komicznych, zarzucano mu jednak nadmierną swobodę i usterki językowe, niekiedy też niedostateczną znajomość oryginału. Tylko jeden z przekładów (Henryk IV Część I) doczekał się wznowienia w edycji zbiorowej (1895), żaden nie trafił na scenę.

bibliografia przekładów

Szekspir [William Shakespeare], Puste kobiety z Windsoru [Wesołe kumoszki z Windsoru], tłum. John of Dycalp [Placyd Jankowski], nakł. i dr. Józefa Zawadzkiego, Wilno 1842.

Szekspir, [William Shakespeare], Północna godzina [Wieczór Trzech Króli], tłum. John of Dycalp [Placyd Jankowski], Wilno: nakł. i dr. Józefa Zawadzkiego 1845.

[William Shakespeare], Dzieła Williama Shakspeare , T. 3, tłum. John of Dycalp [Placyd Jankowski], Wilno: nakład i druk T. Glücksberga 1847 [Henryk IV, część pierwsza i druga].

[William Shakespeare], Henryk IV, Część druga , tłum. Placyd Jankowski [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira , T. 3, Dramaty królewskie, Księgarnia Polska, Lwów 1895, s. 265–370.