Krystyn Ostrowski
Krystyn Piotr Celestyn Józef Ostrowski (1811–1882) urodził się w majątku rodzinnym w Ujeździe koło Tomaszowa Mazowieckiego. Był poetą, dramaturgiem, tłumaczem, publicystą, działaczem emigracyjnym. Posiadał tytuł hrabiowski. Dokonał trzech, dziś niemal całkowicie zapomnianych przekładów, z których dwa – z uwagi na wybór tytułów i szybkie realizacje sceniczne – odegrały znaczącą rolę w recepcji teatralnej Shakespeare’a.
Tłumaczenia Ostrowskiego powstały w Krakowie i w Paryżu, z myślą o realizacjach scenicznych. Były w krótkich odstępach czasu oraz z bezprecedensową częstotliwością wydawane nakładem autora w Paryżu, Lipsku, Krakowie i Lwowie. Ostrowski tłumaczył wierszem rymowanym, stosując interpolacje i elipsy. Na tle innych XIX-wiecznych przedsięwzięć przekładowych, Ostrowski reprezentuje najbardziej radykalną strategię tłumaczenia, której celem jest przewłaszczenie tekstu przez nagięcie go do lokalnych preferencji estetycznych, konwencji teatralnych, nade wszystko zaś do subiektywnie intepretowanych potrzeb ideologicznych. Cechy te w największej mierze przyczyniły się do marginalizacji prac Ostrowskiego w kolejnych latach.
Przekłady Ostrowskiego wykorzystano przede wszystkim na scenie. W 1865 r. we Lwowie odegrano Lichwiarza (Kupca weneckiego), a w 1871 r. Hamleta. Trzy tygodnie po premierze lwowskiej, ten przekład Hamleta posłużył też za podstawę inscenizacji w Warszawie, w połączeniu z benefisem Heleny Modrzejewskiej. Było to pierwsze, szeroko komentowane warszawskie przedstawienie tej sztuki, oparte na przekładzie z oryginału. Mimo tych sukcesów, przekłady Ostrowskiego spotkały się z silną krytyką za ostentacyjne odejścia od litery i ducha oryginału. Poza edycjami wydanymi nakładem autora dwukrotnie wznowiono jedynie przekład Antoniusza i Kleopatry, i to w kompilacji z przekładem Mścisława Karskiego. W późniejszym czasie przekłady Ostrowskiego nie trafiły już na scenę.
bibliografia przekładów
[William Shakespeare], Kupiec wenecki, Dramat w trzech aktach miarowym wierszem podług Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Krystyn Ostrowski, Dziełka dramatyczne, nakładem autora, Kraków 1861, s. 85–199.
[William Shakespeare], Kupiec wenecki, Dramat w trzech aktach miarowym wierszem podług Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Krystyn Ostrowski, Jamby polskie, T. 2, Wolfgang-Gerhard, Lipsk, E. Dentu, Paryż 1863, s. 1–103.
[William Shakespeare], Lichwiarz: komedja w trzech aktach miarowym wierszem podług Szekspira (Kupiec wenecki), tłum. Krystyn Ostrowski, Księgarnia Luxemburgska, Paryż 1868; wydanie 2: Księgarnia Luxemburgska, Paryż 1868; wydanie 3: Księgarnia Luxemburgska, Paryż 1868.
[William Shakespeare], Hamlet królewic duński: dramat w 5 aktach W. Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski, Richter, Lwów 1870.
[William Shakespeare], Antoniusz i Kleopatra: dramat w 5 aktach W. Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski, Librairie internationale, Paryż 1872.
[William Shakespeare], Hamlet, królewic duński, dramat w pięciu aktach W. Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Krystyn Ostrowski, Dzieła polskie, Alphonse Lemerre, Paryż 1876, s. 25–72.
[William Shakespeare], Antoniusz i Kleopatra, dramat w pięciu aktach W. Szekspira, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Krystyn Ostrowski, Dzieła polskie, Alphonse Lemerre, Paryż 1876, s. 77–121.
[William Shakespeare], Lichwiarz, komedya w trzech aktach, podług W. Szekspira (Kupiec wenecki), tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Krystyn Ostrowski, Dzieła polskie, Alphonse Lemerre, Paryż 1876, s. 122–144.
[William Shakespeare], Antoniusz i Kleopatra, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 2, Dramaty rzymskie, Księgarnia Polska, Lwów 1895, s. 225–329.
William Shakespeare, Antoniusz i Kleopatra: dramat w 5 aktach, tłum. Krystyn Ostrowski, W. Zukerkandel Złoczów 1900 [Biblioteka Powszechna, nr 317–318]
William Shakespeare, Antoniusz i Kleopatra, tłum. Krystyn Ostrowski [w:] William Shakespeare, Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, życiorys Shakespeare’a i przedm. do poszczególnych utworów oprac. Roman Dyboski, studyum Shakespeare w Polsce napisał Ludwik Biernacki; wyboru przekładów dokonał Stanisław Krzemiński, T. 9, Gebethner i Wolff, Warszawa 1912.