Jan Komierowski

Jan Komierowski (1798–1882) był ziemianinem i urzędnikiem administracji państwowej, z wykształcenia prawnikiem. Przetłumaczył i opatrzył wstępami dziesięć dramatów Shakespeare’a, które ukazały się anonimowo, w trzech tomach drukowanych w Warszawie w latach 1857–1858. Była to największa edycja dzieł Shakespeare’a w okresie poprzedzającym uznawane za kanoniczne wydanie zbiorowe pod redakcją Józefa Ignacego Kraszewskiego z lat 1875–1877. Dwudziestowieczna krytyka mylnie przypisała osiągnięcia Jana Komierowskiego spokrewnionemu z nim i związanemu z paryską emigracją poecie Józefowi Komierowskiemu (1813–1861). W 1844 r. Jan Komierowski wydał również z rękopisu i opatrzył wstępem nieznane poezje Andrzeja Morsztyna.

Inicjalne przekłady Jana Komierowskiego były zbiorem spójnym co do koncepcji i stylistyki, zaopatrzonym w rozbudowany komentarz krytyczny. Komierowski tłumaczył Shakespeare’a nierymowanym jedenastozgłoskowcem, zachowując oryginalny podział na prozę i partie wierszowane. Tekst lekko archaizował, naśladując staropolską składnię i rejestr, unikał jednak ostentacyjnych anachronizmów. W warstwie semantycznej podążał za obrazowaniem i metaforyką Shakespeare’a, w żaden sposób nie nawiązując do współczesnej poetyki romantycznej. Wieloletnia praca Komierowskiego nad dramatami Shakespeare’a była wyrazem indywidualnych aspiracji, same zaś przekłady i towarzyszące im parateksty nie podlegały presji wydawniczej czy recenzenckiej.

Jan Komierowski był postacią znaną współczesnym, jednak decyzja o anonimowej publikacji okazała się brzemienna w skutki. Od początku XX wieku błędna i do tej pory niekwestionowana atrybucja upowszechniła się w zapisach bibliograficznych i opracowaniach szekspirologicznych. W okresie bezpośrednio po publikacji przekłady Komierowskiego przyjmowano z szacunkiem, lecz chłodno, kwestionując ich płynność i zrozumiałość. Wykorzystano je jednak w kilkunastu przedstawieniach, zwykle w opracowaniu scenicznym Józefa Szujskiego lub w kompilacji z przekładami Leona Ulricha i Józefa Paszkowskiego. Dotyczyło to przede wszystkim komedii, w tym krakowskiej prapremiery Wiele hałasu o nic z 1867 r,. z Heleną Modrzejewską w roli Hero.

Przekłady Jana Komierowskiego nigdy nie były wznawiane ani poddawane głębszej analizie przekładoznawczej.