Gustaw Ehrenberg

Gustaw Ehrenberg (1818–1895) był nieślubnym synem cara Aleksandra I i Heleny Weroniki z Dzierżanowskich Rautenstrauchowej. Otrzymał staranne wykształcenie w Warszawie. W 1833 r. podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, tam też zaangażował się w pracę konspiracyjną jako orędownik walki niepodległościowej i reformy społecznej. W 1838 r. został skazany za działalność spiskową na karę śmierci, zamienioną na zsyłkę i ciężkie roboty. Wywieziony do Tobolska, trafił też do Krasnojarska, Irkucka i Nerczyńska, gdzie pracował w kopalni. W 1858 r. wrócił do kraju. Pracował w redakcjach czasopism w Warszawie, a od 1870 r. w Krakowie. Przetłumaczył tylko jedną sztukę Shakespeare’a – Zimową powieść (1871).

Ehrenberg przykładał pierwszorzędną wagę do rzekomo słowiańskiej genezy fabuły utworu i kwestii tej poświęcił obszerną przedmowę do swego tłumaczenia, czyniąc przy tym ciekawe uwagi o nietypowej konstrukcji tej później sztuki Shakespeare’a. Problematyka genezy Zimowej powieści była współcześnie przedmiotem ożywionej dyskusji, w którą zaangażował się m.in. Stanisław Egbert Koźmian i Józef Ignacy Kraszewski.

Decyzję o przekładzie dramatu prozą tłumaczył Ehrenberg względami scenicznymi, gdzie wybór ten miał sprzyjać deklamacji. Ehrenberg z powodzeniem różnicował język postaci, precyzyjnie oddawał dynamikę obrazów i skojarzeń. Pieśni i ballady przetłumaczył wierszem rymowanym, podobnie jak monolog Czasu, oddzielający dwie części dramatu.

Pierwszy polski przekład Zimowej powieści powitano entuzjastycznie, chwaląc wyrobioną i potoczystą prozę Ehrenberga. Mimo śladów w korespondencji wskazujących na istnienie takich planów, przekład nie został włączony do edycji zbiorowej dzieł Shakespeare’a pod redakcją Józefa Ignacego Kraszewskiego. W późniejszych recenzjach dominuje już krytyka prozy jako formy tłumaczenia, aż do całkowitej deprecjacji pracy Ehrenberga.

Przekład kilkakrotnie trafiał na scenę, w tym podczas krakowskiej prapremiery sztuki w 1877 roku. Tłumaczenie wznowiono raz, w Wydawnictwie Dzieł Tanich w Warszawie w 1879 roku.