Apollo Nałęcz Korzeniowski

Sylwetka Tłumacza

Apollo Nałęcz Korzeniowski (1820–1869), ojciec Józefa Teodora Konrada (Josepha Conrada), urodził się w majątku na Ukrainie, zmarł w Krakowie. Był poetą, dramatopisarzem, tłumaczem, działaczem niepodległościowym.

Opublikował w 1865 r. tylko jeden przekład Shakespeare’a: ukończoną na zesłaniu w ukraińskim Czernihowie Komedię obłędów (bardziej znaną jako Komedia omyłek). Prawdopodobnie przełożył również kilka innych sztuk, które pozostały w rękopisie. Praca nad tłumaczeniami była dla Korzeniowskiego formą ucieczki od bolesnych okoliczności osobistych. Wpisywała się jednak w szerszy trend przekładowo-recepcyjny w środowisku żytomierskim, z którym na różne sposoby związanych było kilku wybitnych literatów, w tym trzech tłumaczy, a także Józef Ignacy Kraszewski.

Strategia przekładu

Tłumaczenie Apolla Korzeniowskiego należało do przekładów inicjalnych, podejmowanych z myślą o wprowadzeniu Stratfordczyka do polskiej świadomości literackiej. W tłumaczeniach tych często sięgano po eksperymentalne formy prozodyczne. Podobnie postąpił Korzeniowski, gdy podjął decyzję o przetłumaczeniu angielskiego wiersza wolnego rymowanym trzynastozgłoskowcem, prozy zaś – rymowanym trzynastozgłoskowcem zapisywanym w ciągu, jak proza. Sam wybór komedii podyktowany był zapewne doświadczeniem teatralnym Korzeniowskiego, który wierzył w powodzenie sztuki na scenie. Niebagatelne znaczenie mogły też mieć oczekiwania związane z honorarium. Korzeniowski przekładał swobodnie, opuszczając lub zastępując nieczytelne odniesienia kulturowe i gry słowne. Tłumaczył płynną, jędrną polszczyzną, dzięki czemu stworzył wartki tekst komediowy o nieco fredrowskim zabarwieniu.

Recepcja przekładu

Drukowany w „Kłosach” przekład Apolla Korzeniowskiego nie doczekał się żadnej recenzji, nigdy też nie został wydany w formie książkowej ani wystawiony na scenie. Nieliczne wzmianki w literaturze krytycznej są na ogół pochlebne. Brak jednak szerszej analizy, która uwzględniałaby intencjonalną teatralność tłumaczenia Korzeniowskiego.

bibliografia przekładów

William Shakespeare, Komedia obłędów [Komedia omyłek], tłum. Apollo Nałęcz K*** [Apollo Nałęcz Korzeniowski], „Kłosy” 1866, nr 36 s. 426–429; nr 37 s. 438–441; nr 38 s. 453–455; nr 39 s. 465–467; nr 40 s. 474–475; nr 41 s. 485–487.