Antoni Lange

Sylwetka Tłumacza

Antoni Lange (1861–1929) był poetą, powieściopisarzem, tłumaczem, krytykiem literackim i publicystą. Spektrum jego zainteresowań i prac znacząco wykracza poza jedną epokę, czyniąc z Langego prekursora poezji młodopolskiej i powieści fantastycznonaukowej, lewicowego myśliciela społecznego i propagatora orientalizmu. Lange przełożył tylko dwa dramaty Shakespeare’a – Jak wam się podoba i Noc Trzech Króli – które ukazały się w 1896 r. w dziesięciotomowej edycji Dzieł Williama Szekspira pod redakcją Henryka Biegeleisena. Tłumaczenia te stanowią niewielki ułamek bogatej, wielowymiarowej i nierównej jakościowo spuścizny Langego.

Strategia przekładu

Tłumaczenia Antoniego Langego należały do nurtu retranslacji i były wyrazistą, choć nierówną co do jakości pracy, próbą przełamania estetyki przekładów kanonicznych, zwłaszcza w tym, co dotyczy elżbietańskiego humoru werbalnego. W odróżnieniu od wcześniejszych tłumaczy, Lange wykazywał się większą elastycznością w korzystaniu z zasobów leksykalnych polszczyzny, unikał jednak rozwiązań radykalnych, nadmiernie aktualizujących tekst. W dialogach kochanków znajdował pomysłowe rozwiązania przekładu gier słownych i bitew retorycznych, był jednak dość bezradny wobec humoru opartego na odniesieniach kulturowych, które tłumaczył dosłownie, pozostawiając redakcji zadanie objaśniania znaczeń. Pieśni, piosenki i wplecione w tekst wiersze miłosne tłumaczył swobodnie, starając się zachować lekkość prozodii i stylu.

Recepcja przekładu

W nielicznych opiniach o przekładach szekspirowskich Langego podkreśla się jego zręczność w przekładzie tropów i gier słownych, a także wrażliwość na eufonię i związaną z tym zdolność naśladowania efektów dźwiękowych (bądź też melodii pieśni) kosztem drobnych odstępstw semantycznych. Jednocześnie rzuca się w oczy niestaranność jego prac, wynikająca najprawdopodobniej z pośpiechu.

Przekłady z edycji lwowskiej nie były wznawiane, sporadycznie sięgał po nie teatr, zwykle w kompilacji z innymi tłumaczeniami.

bibliografia przekładów

[William Shakespeare], Jak wam się podoba, tłum. Antoni Lange [w:] Henryk Biegeleisen (red.),Dzieła Williama Szekspira, T. 8, Komedye, Księgarnia Polska, Lwów 1896, s. 3–84.

[William Shakespeare], Noc Trzech Króli, tłum. Antoni Lange [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 8, Komedye, Księgarnia Polska, Lwów 1896, s. 85–161.